Chiny, Chińska Republika Ludowa - skrót ChRL (People's Republic of China > P.R.C. ), państwo w Azji wschodniej, obejmujące historyczne Chiny (bez Tajwanu) oraz Tybet i inne ziemie w Azji Środkowej zamieszkane w sumie przez 56. grup etnicznych. Chiny to najludniejsze państwo świata o populacji przekraczającej 1,3 mld osób. Pod względem powierzchni jest 4. na świecie, a pod względem wielkości gospodarki (PKB nominalny) - 4. (w 2006 r., po USA, Japonii i Niemczech) lub też 2. (PKB realny) po USA.

Flaga Chin

ChRL graniczy z następującymi państwami: Afganistan, Bhutan, Birma, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Korea Północna, Laos, Mongolia, Nepal, Pakistan, Rosja, Tadżykistan, Wietnam.

Chociaż za kontynuatora tradycji politycznej Chin uważa się również Republika Chińska na Tajwanie, od lat 70. za zgodą USA to ChRL reprezentuje naród chiński w organizacjach międzynarodowych, tj. ONZ czy WHO.

Władzę w ChRL sprawuje od 1949 r. Komunistyczna Partia Chin. Do końca lat 70. Chiny były państwem totalitarnym na wzór stalinowski, a w latach 60. nasiliły się w kraju tendencje izolacjonistyczne. Po śmierci Mao Zedonga i fiasku maoizmu, w latach 80. partia rozpoczęła jednak reformy ekonomiczne, tj. odejście od gospodarki planowej i otwarcie na świat, a ustrój zaczął przesuwać się w stronę autorytaryzmu. W latach 80. i 90. nastąpiła liberalizacja życia społecznego i kulturalnego, poprzez m.in. wprowadzenie wolności podróżowania. Wraz z reformami ekonomicznymi zapoczątkowało to dokonującą się obecnie największą migrację w historii świata - ze wsi do miast przeniosło się już 140 mln Chińczyków.

Obecny ustrój Chin jest nominalnie socjalistyczny (tzw. socjalizm o chińskich właściwościach), w praktyce jest to jednak kapitalizm, bez charakterystycznych np. dla UE rozległych zabezpieczeń socjalnych, cechujący się lekkim zabarwieniem nomenklaturowym i dużym woluminem inwestycji zagranicznych oraz eksportu. W sferze polityki, partia komunistyczna sprawuje autorytarne rządy odwołując się do nacjonalizmu, tępiąc ruchy opozycyjne i próbując budować gospodarkę opartą na wiedzy na wzór krajów sąsiednich m.in. Japonii, Korei Płd., a także Singapuru.

Chiny to także jeden z najstarszych ośrodków cywilizacyjnych świata, o odrębnej i bogatej tradycji muzycznej, teatralnej, literackiej, filozoficznej oraz historycznej, a także naukowej. Po zakończeniu rewolucji kulturalnej chińska kultura stopniowo się odradza, chociaż zdaniem krytyków szkody wyrządzone za rządów Mao Zedonga są zbyt wielkie, aby możliwe było jej pełne odrodzenie. Bezprecedensowe w dzisiejszych Chinach jest również obecne otwarcie tego kraju na świat i jego szybka okcydentalizacja.

Chinese hotels : Hongkong : wywóz kontenerów Kraków : Polsko - Chińska Izba Gospodarcza

Oklejanie pojazd�w Warszawa

• Rejestracja kosmetyków
• wynajem kontenerów Kraków
• sortownia odpadów Kraków

Ukształtowanie powierzchni
Większą część Chin stanowią wyżyny i góry. Niziny zajmują tylko 12% powierzchni kraju, przy czym duża ich część przypada na stepy i pustynie na północy kraju. W północno-wschodniej części kraju leży rozległa Nizina Mandżurska otoczona górami. Na zachód od niziny ciągnie się Wielki Chingan, na północ Mały Chingan i na wschód Góry Wschodniomandżurskie.

Wschodnią część Chin zajmują aluwialne równiny. Nizina Chińska o powierzchni 300 000 km2 leży w dolnym biegu Huang He i dorzeczu Huai He. Znajdują się tam również niziny środkowego i dolnego biegu Jangcy z dużą liczbą jezior.

W południowo-wschodniej części Chin leżą silnie zerodowane Góry Południowochińskie z wysokościami do 2158 m n.p.m.

Na północy kraju wznosi się Wyżyna Mongolska z pustynią Ałaszan oraz Wyżyna Ordos, do której na południu przylega Wyżyna Lessowa - największy w świecie obszar występowania lessów. Równoleżnikowe pasma górskie (głównie góry Qin Ling) oddzielają Wyżynę Lessową od Kotliny Syczuańskiej przechodzącej na południu w Wyżynę Junnańsko-Kuejczouską o charakterystycznej rzeźbie krasowej.

Południowo-zachodnią część kraju zajmuje najwyżej położona wyżyna na ziemi - Wyżyna Tybetańska (o wysokościach 4000-5000 m n.p.m.). Wyżynę te otaczają najwyższe pasma górskie świata - Karakorum (ze szczytem K2 sięgającym 8611 m n.p.m.) od zachodu i Himalaje (z najwyższym szczytem świata Mount Everest sięgającym 8850 m n.p.m.) od południa. Północne obrzeże wyżyny stanowi system górski Kunlun (najwyższy szczyt Muztag 6987 m n.p.m.) obejmujący liczne pasma górskie (m.in. Altun Shan) rozdzielone tektonicznymi kotlinami m.in. Kotliną Cajdamską. Na wschodnim krańcu wyżyny ciągną się Góry Sino-Tybetańskie rozczłonkowane głębokimi dolinami rzek Saluin, Mekong i Jangcy.

W północno-zachodniej części kraju rozciąga się Wyżyna Sinciańska rozdzielona górami Tien-Szan na Kotlinę Dżungarską i na Kotlinę Kaszgarską. W obrębie Kotliny Kaszgarskiej znajduje się pustynia Takla-Makan i największa depresja Chin - Kotlina Turfańska zniżająca się 154 m p.p.m.

Klimat
Chiny leżą w zasięgu 3 stref klimatycznych: zwrotnikowej (południowe wybrzeża oraz wyspa Hajnan), podzwrotnikowej (zachodnia, środkowa i wschodnia część kraju) oraz umiarkowanej (północne i północno-wschodnie Chiny). Południowo-wschodnia i wschodnia część kraju ma klimat monsunowy z porą deszczową i suchą. W tej części Chin notuje się najwyższe opady wynoszące 700-1000 mm ma wybrzeżu Morza Żółtego, 1500-2000 mm na krańcach południowo-wschodnich i 3000 mm na wyspie Hajnan. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana: -5°C w Pekinie, 12-16°C na wybrzeżu Morza Południowochińskiego, do 20°C i powyżej na wyspach południowych. W lipcu temperatura na całym obszarze Chin wschodnich wynosi 25-30°C. W północno-wschodniej części Chin średnia temperatura w styczniu wynosi -30°C na północy do -10°C na południu. W lipcu te temperatury wynoszą odpowiednio od 20°C do 25°C, a roczna suma opadów 250-1000 mm. Wewnętrzne i zachodnie obszary kraju mają klimat suchy i kontynentalny. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana i wynosi od -8°C do -26°C, a w lipcu waha się od 20 do 25°C (w Kotlinie Kaszgarskiej powyżej 30°C). Opady poniżej 250 mm. Wyżyna Tybetańska ma klimat chłodny i suchy ze względu na duże wzniesienie nad poziomem morza ze średnią temperaturą w lipcu poniżej 10°C. Pora deszczowa na całym obszarze Chin występuje w lecie, z największymi opadami w lipcu i sierpniu. W lecie i jesienią do wybrzeży południowo-wschodnich docierają tajfuny z ulewnymi deszczami. Na suchych obszarach zachodu często występują burze pyłowe.

Wody
Większą część Chin odwadniają rzeki należące do zlewiska Oceanu Spokojnego(56,7%). Do zlewiska Oceanu Indyjskiego należy 6,9% powierzchni, a do zlewiska Oceanu Arktycznego należy 0,4%. Reszta (czyli 36% powierzchni) należy do obszarów bezodpływowych. Najgęstsza sieć rzeczna występuje na Nizinie Chińskiej, a najrzadsza na pustynnych terenach zachodniej części kraju. Główne rzeki to Jangcy, Huang He, Xi Jiang, Huai He i Amur (na granicy z Rosją). Na terenie Chin początek biorą i płyną w znacznych odcinkach wielkie rzeki południowej i wschodniej Azji: Indus, Brahmaputra, Mekong i Saluin. Chińskie odcinki tych rzek skupiają 1/3 potencjału hydroenergetycznego Chin. Są one jednak w znikomym stopniu wykorzystywane. Najdłuższą rzeką na obszarach bezodpływowych jest Tarym. Chińskie rzeki są intensywnie wykorzystywane do nawadniania zwłaszcza w środkowych i wschodnich Chinach. We wschodnich Chinach występują katastrofalne powodzie spowodowane dużymi wahaniami stanu wód w rzekach oraz zamuleniem koryt rzecznych. W przeszłości rzeki Niziny Chińskiej często zmieniały swoje koryta. Zasoby energetyczne chińskich rzek szacuje się na około 680 GW, z czego 40% przypada na dorzecze Jangcy a 20% Brahmaputry. We wschodnich Chinach biegnie najdłuższy kanał żeglowny na świecie - Wielki Kanał o długości 1782 km. Łączy on Pekin z portem w Hangzhou.

Na obszarze Chin występuje około 700 jezior o powierzchni powyżej 100 km2. Najliczniej występują one na nizinie środkowej i w dolnym biegu Jangcy. Największe to Poyang Hu o powierzchni 2700-5100 km2, Dongting Hu (około 4000 km2), Hongze Hu i Tai Hu. Są one wykorzystywane jako naturalne zbiorniki retencyjne. Na Wyżynie Tybetańskiej znajdują się jeziora głównie słone (m.in. Kuku-nor i Nam-c'o). W suchych regionach prowincji Sinkiang i Mongolia Wewnętrzna słone jeziora głównie o charakterze reliktowym (m.in. Lob-nor, Bosten Hu i Hulun Nur. W północno-wschodnich Chinach, przy granicy z Rosją, duże jezioro Chanka (po chińsku Xingkai Hu). Największe obszary bagienne w Chinach występują na płaskich, źle odwadnianych terenach północno-wschodnich (głównie w widłach rzek Ussuri i Sungari) oraz w południowej części Kotliny Cajdamskiej.

Świat roślinny
Flora Chin jest bardzo bogata i różnorodna. Naturalne zbiorowiska leśne zostały w większości zajęte przez pola uprawne, przez co stanowią one dziś tylko 12% powierzchni kraju. Na północnym wschodzie w Wielkim Chinganie występuje tajga sosnowo-modrzewiowa przechodząca na południe w dębowo-sosnowe lasy mieszane. Na Nizinie Chińskiej naturalna roślinność, jaką były lasy monsunowe, została całkowicie wyniszczona. Na wododziałach zachowały się naturalne lasy liściaste z dębami, wiązami, klonami i jesionami. Na południe od Jangcy znajdują się lasy z drzewami zimozielonymi (m.in. sosny, kuinghamie i cyprysy). W Górach Południowochińskich wiecznie zielone lasy z drzewami tungowymi, kamforowcami, wawrzynami i zaroślami bambusowymi. Na wybrzeżu Morza Południowochińskiego i przybrzeżnych wyspach występują wiecznie zielone lasy zwrotnikowe, bogate w palmy, bambusy, liany i epifity. Wyżyny i kotliny północnych i północno-zachodnich Chin porastają stepy - na wschodzie bujne łąkowe na zachodzie suche z kserofilnymi gatunkami ostnic i bylic. Zachodnią część Mongolii Wewnętrznej i Wyżyny Sińciańskiej zajmują półpustynie i pustynie a Wyżyny Tybetańskiej wysokogórskie stepy i pustynie. W chińskich górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. W Chinach przetrwało wiele reliktów flory m.in. miłorząb i metasekwoja. Z Chin wywodzi się również wiele roślin użytkowych, takich jak brzoskwinie czy herbata.

Ustrój polityczny ChRL

Chińska Republika Ludowa to kraj konstytucyjnie socjalistyczny, jednak tak naprawdę w ChRL nastąpiła kapitalizacja, a rządząca krajem Komunistyczna Partia Chin odeszła od idei marksizmu. Konstytucja z 1982 roku mówi wyraźnie, że najwyższym organem władzy ustawodawczej i ustrojodawczej jest Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych o 5-letniej kadencji. OZPL jest złożone z deputowanych wybieranych w wyborach pośrednich przez przedstawicieli zgromadzenia ludowego prowincji, regionów autonomicznych, miast wydzielonych oraz przez armię. OZPL kieruje Stały Komitet, który zwołuje sesje OZPL, wydaje dekrety i niektóre ustawy miedzy zgromadzeniami OZPL, ratyfikuje umowy międzynarodowe, dokonuje wykładni prawa oraz zatwierdza premiera i członków rządu. Głową państwa jest osoba wybierana na okres 5 lat przez OZPL. Głowa państwa mianuje premiera na zlecenie OZPL. Władzę wykonawczą sprawuje Rada Państwowa mianowana przez premiera. Rada Państwowa liczy ponad 12 wicepremierów i 50 ministrów. Władzę sądowniczą sprawują natomiast Najwyższy Sąd Ludowy, sądy ludowe, sądy wojskowe i specjalne. Przewodniczący Najwyższego Sądu Ludowego jest wybierany przez OZPL. Do najwyższych organów państwowych należą również Prokuratura Generalna i Centralna Komisja Wojskowa, których przewodniczących wybiera OZPL.

Podział administracyjny ChRL jest stopniowy:

jednostki najwyższego stopnia to prowincje, regiony autonomiczne i miasta wydzielone;
drugiego stopnia to okręgi i okręgi autonomiczne;
trzeciego stopnia to powiaty, powiaty autonomiczne, miasta;
czwartego stopnia to gminy, gminy autonomiczne i dzielnice w miastach.

W tych jednostkach władzę pełnią terenowe zgromadzenia przedstawicieli ludowych które wybierają terenowe rządy ludowe. Kadencja zgromadzeń ludowych wyższych wynosi 5 lat, a niższych 3 lata. Zgromadzenia ludowe niższego stopnia, z powiatowym włącznie, pochodzą z wyborów bezpośrednich. Natomiast zgromadzenia wyższego stopnia wybierane są przez zgromadzenia niższego stopnia. Zgromadzenia wyższego stopnia, z powiatowym włącznie, wybierają swoje stałe komitety,

Podział administracyjny ChRL
Chińska Republika Ludowa podzielona jest na 22 prowincje, 5 regionów autonomicznyc, 4 miasta wydzielone oraz 2 specjalne regiony administracyjne.

Miasta

Siły zbrojne i program kosmiczny
Łączna liczba chińskich żołnierzy to 3 030 000 osób. Służba obowiązkowa w wojskach lądowych trwa 3 lata, a w marynarce i lotnictwie 4. Siły rezerwowe liczą 1 200 000 żołnierzy. W 2005 roku wydano na armię 90 miliardów USD, co stanowi 5% PKB Chin. Chińskie wojsko nadzoruje również program kosmiczny Państwa Środka.

mapa Chin

źródło: wikipedia.org